અધુનિક ખેતીમાં જૈવિક ખાતરનું મહત્વ – સ્થાયી ખેતી તરફ એક પાવરફુલ પગલુ
 |
| adhunik kheti ma jaivik khatar nu mahatva |
આજના દોરમાં ખેતી એ માત્ર પેદાશનું સાધન નથી, પરંતુ માનવજીવન, પર્યાવરણ અને જમીનના સ્વાસ્થ્યને સંરક્ષિત રાખવાનો પણ ઉપાય છે. જૈવિક ખાતર એ ખેતીને વધુ હરિત, સ્વસ્થ અને લાંબા ગાળે ફળદાયી બનાવતું ઉત્તમ સાધન છે.
જૈવિક ખાતર એટલે શું?
જૈવિક ખાતર એ એવી કુદરતી ખાતર છે, જે પદાર્થો જેવા કે પશુપાલનના અવશેષો, છોડના નાસ્તા, ઘરના કુદરતી કચરા અથવા વૃક્ષપાંદડા પરથી બનાવાય છે. તેમાં કોઈ પણ પ્રકારનું રાસાયણિક ઘટક ન હોય.
જૈવિક ખાતરનો પાક પર પ્રભાવ:
- પાકનો સ્વાદ અને ગુણવત્તા વધે છે
- પાક વધુ પોષણશક્તિ ધરાવતો બને છે
- પાક વધુ સમય ટકી શકે એવો બને છે (સેલ્ફ લાઈફ વધારે)
- નાઈટ્રોજન, ફોસ્ફરસ અને પોટાશિયમ સહિત માઇક્રો-ન્યૂટ્રિયન્ટ્સ સારી રીતે મળે
અધુનિક ખેતીમાં જૈવિક ખાતરનું વ્યાપક ઉપયોગ શું બતાવે છે?
- દરેક ખેડૂતો આજે ખેતીમાં પેદાશ વધારવા માટે રાસાયણિક ખાતર તરફ ઝુકી ગયા છે. પણ લાંબા ગાળે એ જમીનને ઠકવી દે છે. જમીન નબળી થાય છે, પાણી શોષણ ક્ષમતા ઘટે છે અને પાકમાં પોષણ ઘટે છે.
જૈવિક ખાતરથી આ સમસ્યાઓનું નિવારણ શક્ય છે:
- જમીનનું પીએચ સંતુલિત કરે છે
- મૃદામાં જીવાણુઓની વૃદ્ધિ કરે છે
- સૂક્ષ્મજીવોને જીવવા માટેનું માહોલ આપે છે
- જમીનના પાનદળ સ્થીતિશીલ બનાવે છે
જૈવિક ખાતરના મુખ્ય પ્રકારો:
- ગોબર ખાતર: પશુપાલન અવશેષથી બનેલું.
- વર્મીકમ્પોસ્ટ: કેંચુ વડે અવશેષમાંથી બનાવેલું ખાતર.
- જીવામૃત: ગૌમૂત્ર, દૂધ, અને ગ્રામ્ય ઉત્પાદનો વડે બનેલું.
- સંચિત પાંદડાનું ખાતર: વૃક્ષોના પાંદડાથી બનેલું ખાતર.
કેમ જૈવિક ખાતર ખેડૂત માટે લાગણીશીલ છે?
ખેડૂત પોતાની જમીનથી વર્ષો સુધી પાક ઉગાડે છે. જો એ જમીનનો જીવ બચાવવો છે તો જમીનમાં જીવાણુઓ, પોષક તત્વો અને કુદરતી સ્થીરતા હોવી જરૂરી છે. જૈવિક ખાતર આ બધાનું સમાધાન આપે છે.
સરકાર દ્વારા મળતી સહાય:
- જૂન 2025થી શરૂ થયેલી જૈવિક ખેતી પ્રોત્સાહન યોજના હેઠળ ₹2000 પ્રતિ હેકટર સહાય
- વર્મી કમ્પોસ્ટ પિટ બનાવવા માટે અનુદાન
- જૈવિક ખાતરના યુઝ માટે તાલીમ અને ઇન્સ્પેકશન ખર્ચ સહાય
નિષ્કર્ષ:
- જમીન જીવતી હશે તો ખેતી જીવતી રહેશે. જમીન જીવતી રહેશે તો માનવ જીવન સ્વસ્થ રહેશે. જૈવિક ખાતર એ આધુનિક ખેતીની શરુaat છે અને ખેતીનું ભવિષ્ય છે.
ચાલો આજે થી જ તમારું જમીન-પ્રેમ સાબિત કરીએ... જૈવિક ખાતર અપનાવીએ.
